Dodatek: Chrześcijanie

Sytuacja polityczna Kościoła

XIII wiek pełen był herezji, które wybuchały głównie we Francji. Większość z nich opierała się na dogmatach ubóstwa oraz zmianach obecnego porządku feudalnego. Herezje, które najbardziej wstrząsnęły światem w średniowieczu to ruchy waldensów, katarów oraz begardów. W celu zwalczenia herezji od ponad stu lat czynnie działa inkwizycja, nie ma ona jednak charakteru organizacji. Inkwizytorzy powoływani są przez Kościół jako nadzwyczajni urzędnicy, których zadaniem jest ściganie heretyków. Przecięty człowiek XIV wieku nie jest w stanie zorientować się w zawiłościach teologicznych, a jego wiedza o herezjach jest bardzo płytka, dlatego od czasu do czasu lud daje się pociągnąć nowym ideom, nieświadom konsekwencji dla duszy, a niekiedy i ciała.

W 1303 roku papież Bonifacy VIII przegrywa spór o Inwestyturę z królem francuskim Filipem IV Pięknym. W tym samym roku papież umiera. W 1305 r. po pośmiertnym skazaniu go za herezję, jego zwłoki zostają odkopane i przykładnie spalone na stosie. W wyniku tych zdarzeń autorytet papieża jako zwierzchnika Kościoła zostaje zdegradowany, a rolę tą przejmuje Król Rzymski Albreht I Habsburg. Wraz ze spadkiem znaczenia hierarchii kościelnej, rośnie pozycja i autorytet klasztorów (benedyktynów, franciszkanów, cystersów i dominikanów). Kościół wschodni także przeżywa kryzys. Bizancjum jest obecnie cieniem dawnego imperium i panuje jedynie nad ziemiami przyległymi do złupionego przez IV krucjatę Konstantynopola. Jedynie Nowogród próbuje odbudować Kościół na wchodzie i stać się jego drugą stolicą.

Podsumowując: Kościół w XIV wieku przeżywa kryzys strukturalny, na czym jednak nie traci sama wiara (mocno już zakorzeniona w mieszkańcach Europy). Na ziemie tak odległe jak Litwa docierają jedynie niesprawdzone pogłoski o chwiejnej pozycji Kościoła, które nie grają tam szczególnie dużej roli. Wręcz przeciwnie – mimo porażki IV krucjaty jej idea jest ciągle żywa. Europejscy chrześcijanie wciąż wierzą w zbawienną siłę uczestnictwa w krucjacie i w mniej zorganizowanej, ale silnej fali uderzają na północ wlewając się na Litwę i Żmudź.

Zakony

• Benedyktyni – jeden z najstarszych zakonów mniszych. Założony w 529 roku przez Benedykta z Nursji, zrzesza kobiety i mężczyzn. Motto benedyktyńskie "Ora et labora" , czyli módl się i pracuj, podsumowuje działalność mniszą tych świętych ludzi. Benedyktyni znani są z prowadzenia szkół przyklasztornych, szerokiej wiedzy leczniczej oraz pielęgnowania tradycji chorałów gregoriańskich. Produkują również niezrównany alkohol ziołowy, którego receptura znana jest jedynie im. Ich habity są koloru czarnego, często chadzają boso, przewiązani pasem z sznura na znak ślubów ubóstwa.

• Cystersi – Opactwa cystersów znane są wszystkim królom jako miejsca gdzie kultywuję się naukę, sztukę, filozofię oraz kontemplację. Odziani w białe habity z czarnym szkaplerzem mnisi, czasem opuszczają klasztory, by służyć jako wędrowni nauczyciele.

• Franciszkanie – najbardziej znany zakon w świecie chrześcijańskim. Bracia mniejsi, jak są nazywani, ślubują ubóstwo i oraz niesienie pomocy bliźniemu za wszelką cenę. Nie jest więc niczym dziwnym, że franciszkanie żyją z jałmużny, podróżując po świecie i głosząc nauki Boga. Problem jest jednak to, że ich częsta krytyka bogactwa Kościoła i kleru wielu z nich wpędziła już na drogę herezji. Mimo to franciszkanie są kochani i poważani gdziekolwiek by się nie pojawili. Odziewają się w proste, brązowe habity.

• Dominikanie – najmłodszy z zakonów złośliwie nazywany psami papieskimi. Zakon z regułą św. Dominika został stworzony, aby zwalczać herezję. To z szeregów tego zakonu pochodzi najwięcej inkwizytorów (ścigających herezję, nie palących czarownice na stosie!) oraz fanatyków religijnych. Dominikanie na co dzień poświęcają się głównie filozofii i studiowaniu słowa Bożego. Jednak zważ na białe habity z czarnymi płaszczami ponieważ są to ludzie niezwykle wpływowi w świecie chrześcijańskim i jedno ich słowo może skazać Cię na długie przesłuchania.

Wiara

Bóg

Bóg Ojciec postrzegany jest jako srogi i wszechpotężny, bardziej skory do karania niż nagradzania, dlatego nikt nie kwapi się do podważania jego siły czy istnienia. Co więcej istnieje przekonanie, że Bóg stosuje odpowiedzialność zbiorową – jeden zatwardziały grzesznik we wsi może sprowadzić na całą osadę nieszczęście. Siła Boga i jego potęga onieśmiela ludzi we wznoszeniu doń codziennych modłów – nie wypada bowiem zajmować Go przyziemnością zbiorów, zdrowia i pokoju z siadem. Dlatego bardzo popularny wśród wiernych stał się kult świętych. Jezus Chrystus jest z kolei bramą do zbawienia i to w Jego imieniu i na Jego chwałę należy nawracać pogan. Ci bowiem, bez chrztu nigdy nie dostąpią zbawienia. „Są trzy osoby boskie” - istnieje także oczywiście Duch Święty, ale tajemnica trójosobowości Boga to nic nad czym zastanawiać się będzie prosty lód – to domena duchownych. Celem każdego chrześcijanina jest dostąpienie zbawienia, a Dni Sądu są bliskie. Apokalipsa trafia do wyobraźni i przejmuje lękiem. Wyjścia bowiem są tylko dwa – zbawienie lub wieczne potępienie.

Święci

Najbliższą wszystkim ludziom orędowniczką jest Maryja Matka Boga. Święci opiekują się konkretnymi grupami społecznymi i zawodowymi. Najczęściej wspominani są:

• Św. Agata- patronka kowali. Przymiot – kleszcze/obcęgi.
• Św. Andrzej– patron rycerzy. Przymiot – belka z Krzyża.
• Św. Anna - patronka akuszerek. Przedmiot - biała chusta splamiona krwią.
• Św. Bartłomiej – patron bartników. Przedmiot – płat skóry.
• Św. Cecylia – patronka muzyków. Przedmiot – róża.
• Św. Jerzy– patron myśliwych. Przymiot – włócznia.
• Św. Józef - patron cieśli, drwali i ojców. Przedmiot – młotek.
• Św. Katarzyna – patronka garncarzy, powroźników i tkaczy . Przedmiot – krzyż.
• Św. Kosma – patron cyrulików, felczerów i zielarzy. Przedmiot - moździerz (do ucierania ziół)
• Św. Krzysztof – patron katów. Przedmiot – gwoździe.
• Św. Łucja– patronka mamek i praczek Przymiot – świeca lub oczy na tacy.
• Św. Marcin– patron poławiaczy pijawek i smolarzy. Przymiot – płaszcz.
• Św. Maria Magdalena – patronka balwierzy. Przedmiot – naczynie z olejem.
• Św. Mikołaj – patron młynarzy, piwowarów i wędzarników. Przedmiot – chleb.
• Św. Piotr– patron rybaków– strzeże bram niebios. Przymiot – klucze.
• Św. Weronika– patronka handlarzy i wozaków. Przymiot – chusta z odbiciem twarzy Jezusa.

Każda postać chrześcijańska powinna wybrać patrona który jest jej najbliższy i znać modlitwę do niego/niej. W modlitwie prosi się świętego o wstawiennictwo i pomoc przy trudach i niebezpieczeństwach. Niekiedy, jeśli modlitwa wyszeptana jest przez kogoś o czystym sumieniu można spodziewać się pomocy świętego. Każdy dobry chrześcijanin posiada szklaperz bądź rycinę świętego - jest to jeden z najważniejszych prywatnych przedmiotów postaci. Relikwie dozwolone tylko za zgodą MG.

Gracz powinien wybrać swojego świętego w panelu postaci.

Diabły

Na ziemi toczy się ciągła walka między siłami dobra i zła o ludzkie dusze. Strach przed potępieniem jest tym silniejszy im więcej jest dowodów na działanie Złego. Człowiek, który doświadcza działań Diabła może starać się przegnać złe moce, odwołując się do świętych lub licząc na wstawiennictwo aniołów. Przed wpływem ciemnych mocny chroni pozostawanie w stanie Łaski Uświęcającej, lecz niektóre z nich są tak potężne, że i to na niewiele się zda w bezpośrednim starciu z destrukcyjną silą Złego. Przeciętny człowiek niewiele wie o demonach i siłach nieczystych. Nie mniej znane są niektóre imiona diabłów:

• Chorzyca – diabeł choroby, w postaci wychudłej kobiety, zagląda ludziom przez okna, pytając: „Modlicie się czy śpicie?”. Bądź gotów, bo jeśli akurat prześpisz jej wizytę lub zapomnisz paść na kolana, niechybnie rano obudzisz się chory.
• Kozyra – przebrzydły diabeł hazardu, który przesiaduje w karczmach i namawia ludzi do gry w kości. Jeśli kiedyś w samych gaciach zostaniesz i nie będziesz umiał tego wyjaśnić, to na pewno padłeś jego ofiarą.
• Merk – diabeł biedy – kiedy raz się do kogoś przyczepi, same nieszczęścia sprowadza.
• Moszk – rozpustny diabeł, który samym spojrzeniem potrafi uwieść każdego, kto pozostaje w grzechu.
• Taron – diabeł odpowiadający za wszelkie nieszczęścia na drodze. Ochwacony koń, złamana oś wozu, skręcona kostka to niechybnie jego wina. Uważaj, bo im bardziej klniesz tym diabeł jest bliżej i bardziej się cieszy.

Poza diabłami istnieją także demony oraz Upadłe Anioły, a w tym sam Zły, ale o nich wiedzę ma jedynie kler, zaś interesowanie się nimi może wyjść prostemu chrześcijaninowi tylko na złe. Ksiąg uznawanych za demoniczne nie można w żadnym wypadku czytać. Ich słowa, nawet wykorzystane w dobrej wierze, wypaczają duszę.

Wierzenia

Poza wiarą płynącą bezpośrednio z nauki Kościoła istnieją też równie silne wierzenia, związane z religią i życiem codziennym:

• Gromnica chroni dom przed złem i piorunami (jeśli chcesz używać gromnicy należy ją spreparować – na terenie gry nie używamy ognia).
• Diabły boją się świtu, dlatego na dźwięk piania koguta uciekają.
• Czarownice często zamieszkują obrzeża wsi i służą jako zielarki i guślarki. Ostatnio coraz częściej podejrzewa się je o paktowanie z Szatanem.
• Alkohol zmieszany ze spopielonym żywcem zwierzęciem wraz z modlitwą do św. Walentego, leczy z szaleństwa.
• W miejsca, w których dochodzi do cudu pojawiają się cudowne źródła. Woda z nich bijąca ma wiele właściwości (w tym leczniczych).
• W miejscu, w którym uderzy piorun po roku pojawi się strzałka piorunowa. Jest to mały kamień z dziurką pośrodku, kto przez dziurkę patrzy, ten wszystkie grzechy innych ludzi widzi.
• Źli ludzie po śmierci stają się wąpierzami. By wąpierz nie powstawał z grobu trzeba ciało złożonemu w grobie odwrócić twarzą do ziemi i oddzielić od niego głowę. Taki los spotyka szczątki łotrów.
• Mówienie „do diabła”, „do licha”, „niech to szlag” i inne przekleństwa na prawdę mogą sprowadzić diabła.
• Kobiety chętniej ulegają pokusom diabła.
• Pogańskie duchy i bożki to demony.
• Bardzo często świętym stawia się kapliczki i tworzy ich wizerunki (obrazy, figury). Kaplice i przedmioty takie mogą potem dokonywać cudów.
• Relikwie świętych są przedmiotem kultu, w niektórych przypadkach chronią też przed działaniem złych mocy. Kupowanie i sprzedawanie relikwii jest dozwolone przez Kościół, ale ich ceny są niejednokrotnie bardzo wysokie.
• Woda święcona służy do błogosławienia wiernych, stworzyć ją może jedynie duchowny.
• Dziewictwo jest jedną z najcenniejszych cnót, chroni przed wpływem złych mocy. Dla chrześcijan, w przeciwieństwie do pogan, utrata dziewictwa poza małżeństwem jest poważnym występkiem i wiąże się z ostracyzmem społecznym i publicznymi karami.
• Nad każdym człowiekiem czuwa Anioł Stróż i patron (święty). Gorliwa modlitwa do nich może niejednokrotnie pomóc w tarapatach i uchronić przed złym losem.
• Aniołowie pojawiają się pod postacią zwykłych ludzi – trudno zorientować się od razu, że ma się kontakt z Aniołem. W ich prawdziwej formie widywani są niezwykle rzadko – świadkowie takich zdarzeń twierdzą, że boscy posłańcy nie maja twarzy i bije od nich niewyobrażalna potęga. Każdy chrześcijanin zna jedynie imiona Michał, Gabriel i Rafał, choć wie, że Aniołów są całe zastępy.
• Miejsca i osoby którym ukazali się aniołowie i święci czyni je wyjątkowymi, trudno jednak określić czemu wybrani zostali właśnie oni. Niezbadane są wyroki boskie.
• Po śmierci każdego czeka życie wieczne. Chrześcijanie mają szansę na Zbawienie i pobyt w Niebie. Nieochrzczeni i grzesznicy skazani będą na Potępienie w Piekle. Najważniejszym celem w życiu każdego chrześcijanina powinno być dążenie do Zbawienia.
• Czarcie żebro – zioło dodawane do kąpieli osób podejrzewanych o opętanie. Jeśli woda z czarcim żebrem zapieni się, będzie to ewidentny znak, że w mytym człowieku mieszka zły.

Modlitwy i obrzędy

• Pacierz - Najczęściej używanymi modlitwami są pacierze, złożone ze znanych formuł lub odmawiane według własnego uznania (własnymi słowami). Wzywa się w nich Trójcę Świętą, Maryję, Aniołów i Świętych. Odmawia się je rano, wieczorem, w południe, przed posiłkami, walką i podróżą oraz w sytuacjach trudnych lub niebezpiecznych – w przypadku zagrożenia, choroby itp. Ilość i częstotliwość odmawianych pacierzy zależy od pobożności i potrzeby chrześcijanina.
• Błogosławieństwo - Błogosławieństw udzielają duchowni. Przebywanie pod ich wpływem może (nie musi) uchronić od złych zdarzeń.
• Chrzest - Stanowi pierwszy i najważniejszy krok człowieka w kierunku Zbawienia. Dzięki niemu dostępuje się stanu łaski uświęcającej, który jest warunkiem zbawienia. Dlatego nieochrzczeni poganie skazani są na wieczne potępienie i należy ich ratować.
• Spowiedź - Grzech (mową, myślą, uczynkiem lub zaniedbaniem) oddala człowieka od Boga. By na powrót wrócić w pełni do stanu łaski uświęcającej, wierni spowiadają się. Spowiedź musi być szczera. Prawo do udzielania jej mają jedynie duchowni. Jeśli w czasie spowiedzi grzesznikowi odpuszczone zostaną winy, duchowny udziela rozgrzeszenia i pokuty. Warunkiem uzyskania pełnego rozgrzeszenia jest jej wypełnienie.
• Łaska uświęcająca/łaska przebóstwiająca - W tym stanie chrześcijanin w chwili śmierci ma pewność Zbawienia. Jest ona niezbędna do uczestniczenia w sakramentach Komunii i Ślubu. Wojujący w imię Boga, dbają by iść w niej do boju, by w razie śmierci, zapewnić sobie Życie Wieczne. Osoby w tym stanie mogą wymodlić więcej, liczyć na wstawiennictwo świętych, a nawet Aniołów, a błogosławieństwo ma większe prawdopodobieństwo ochrony przed złem.
• Odpusty - Niekiedy w sprzedaży u duchownych pojawią się odpusty. Stanowią one substytut spowiedzi z tą różnicą, że uzyskanie odpustu nie wymaga pokuty, a opłacenia jego kosztów. Najczęściej są to koszty finansowe (zawsze bardzo wysokie, na które mogą sobie pozwolić najbogatsi, choć i biedota ciuła grosz, by od czasu do czasu zadbać o swoje Zbawienie), ale zdarza się że duchowny zamiast pieniędzy chce czegoś innego w zamian. Handel odpustami jest zupełnie normalny i korzystny dla obu stron. Nie wypada jedynie uzyskiwać odpustów za darmo ani ich odsprzedawać.
• Msze - Chrześcijanie uczestniczą w Mszach, które są dla nich okazją do zacieśniania więzi wspólnotowych, wysłuchania pouczeń duchownego oraz przyjęcia Komunii. Większość Mszy odbywa się po łacinie.
• Obrzędy okazjonalne - Drogi krzyżowe, posty, namaszczenie chorych, pogrzeby, rezurekcje itp.

Katolicyzm a Prawosławie

W ramach chrześcijaństwa wyróżnić można dwa wyznania: Katolicyzm i Prawosławie. Główne dogmaty wiary w obu grupach są w zasadzie identyczne. Różnice między wyznaniami opierają się na odmiennym podejściu do Papieża i władz Kościoła. Prawosławni odrzucają bowiem autorytet Papieża jako zwierzchnika całego Kościoła i podważają jego nieomylność. Nie oznacza to, że nim pogardzają lub nastawiają się wrogo do jego przedstawicieli – arcybiskupów i biskupów, a jedynie nie traktują ich z identycznym uznaniem co Katolicy.

Do najbardziej rzucających się w oczy różnic należą:

• Krzyż – Prawosławny ma dodatkową belkę. Chętnie nosi się go na widoku, a jego zdobienia zależą od stanu - wyższe oprawiają krzyże w złoto i klejnoty, których na wschodzie nie brakuje, chłopstwo zadowala się drewnem.
• Konstantynopol a Rzym - Dla Katolików stolicą Kościoła jest Rzym, w którym urzęduje Papież (w 1306 roku papieża nie ma). Dla Prawosławnych taką stolicą jest Konstantynopol, w którym urzęduje Patriarcha.
• Hierarchia - U Katolików to Papież – kardynałowie – arcybiskupi – biskupi – księża i zakonnicy (ojcowie i bracia).

U Prawosławnych to Patriarcha Konstantynowpola i archijerowie (biskupi) – protojerejowie (zasłużeni księża) i jerejowie (księża) oraz jeromonachowie (zakonnicy).

Słowo pop zarezerwowane jest dla duchownego chrześcijańskiego niezależnie od wyznania!!!

Duchowni Prawosławni mogą pozostawać w związku małżeńskim (o ile zawiązano go przed przyjęciem święceń) za wyłączeniem jeromonachów, którzy nie mogą posiadać żon.

• Znak Krzyża i modlitwy - Kultura Bizantyjska odcisnęła na Prawosławiu ślad – musi być wyraziście, bogato i przepysznie. Prawosławni modlą się dłużej, ekspresyjniej (co nie znaczy głośniej) i tak by było ich widać. Znak krzyża czynią inaczej i bardzo często: Żegnają się prawą ręką od czoła do brzucha, prawe ramię, lewe ramię. Robią to szczególnie zamaszystymi ruchami trzy razy po sobie przy każdym razie przyklękając.

Jednym z charakterystyczniejszych obiektów kultu wyznania prawosławnego są ikony, które otacza się czcią i którym przypisuje się często cudowne właściwości.